Vraag
Kan iemand die in de loop van 2001 overgeschakeld is naar een 4/5-betrekking en dus voor 1/5 in loopbaanonderbreking is gegaan en zo onder het stelsel van de deeltijdse arbeid valt, nu overstappen naar het tijdskredietstelsel ?
Indien het antwoord negatief is, bent u dan bereid om de reglementering te wijzigen opdat een dergelijke overstap wel mogelijk zou zijn ?
Antwoord
De collectieve arbeidsovereenkomst nr. 77bis van 19 december 2001 tot vervanging van de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 77 van 14 februari 2001 tot invoering van een stelsel van tijdskrediet, loopbaanvermindering en vermindering van de arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking voert vanaf 1 januari 2002, voor de privé-sector, een nieuw algemeen stelsel van loopbaanonderbreking in (algemeen verbindend verklaard bij koninklijk besluit van 25 januari 2002, Belgisch Staatsblad van 5 maart 2002). Op vraag van de sociale partners in de Nationale Arbeidsraad komt deze regeling in de plaats van het vroegere stelsel van loopbaanonderbreking; de inhoud van deze nieuwe regeling beantwoordt aan de wensen van de sociale partners die deze overeenkomst hebben gesloten.
De sociale partners hebben sommige bepalingen van de CAO nr. 77bis recent gewijzigd via de CAO nr. 77ter van 10 juli 2002 tot wijziging van de CAO nr. 77bis van 19 december 2001 tot vervanging van de CAO nr. 77 van 14 februari 2001 tot invoering van een stelsel van tijdskrediet, loopbaanvermindering en vermindering van de arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking.
In de regeling vastgesteld door de CAO nr. 77bis behouden de sociale partners het systeem van volledige en gedeeltelijke loopbaanonderbreking maar voeren hierbij andere voorwaarden in voor de opname ervan. Meer concreet worden drie systemen van loopbaanonderbreking met telkens bepaald anciënniteitsvoorwaarden vastgesteld :
1o Een recht op tijdskrediet voor voltijdse en deeltijdse werknemers die een jaar anciënniteit hebben in de onderneming. Dit recht omvat zowel de volledige als de halftijdse loopbaanonderbreking en bedraagt maximum 1 jaar. Bij collectieve arbeidsovereenkomst (gesloten op het vlak van de sector of de onderneming) kan de duur worden verlengd tot maximum 5 jaar. De werknemer die in dit kader een halftijdse loopbaanonderbreking wenst te nemen dient, gedurende de 12 maanden die aan de kennisgeving voorafgaan, minstens 3/4-tijds te zijn tewerkgesteld in de onderneming (artikel 3 CAO nr. 77bis).
2o Een algemeen recht op 1/5-loopbaanvermindering, voor 1 dag of 2 halve dagen per week, voor voltijdse werknemers die ten minste 5 jaar anciënniteit hebben in de onderneming. De maximumduur van dit recht bedraagt 5 jaar. De werknemer die zich op dit recht wenst te beroepen dient, gedurende de 12 maanden die aan de kennisgeving voorafgaan, voltijds te zijn tewerkgesteld in de onderneming (artikelen 6 en 7 van CAO nr. 77bis).
3o Een recht op vermindering van de arbeidsprestaties (met 1/5 of 1/2) voor werknemers van 50 jaar en ouder die een anciënniteit hebben van 20 jaar als loontrekkende en die 5 jaar anciënniteit tellen in de betrokken onderneming. Dit recht kan onbeperkt worden opgenomen tot aan de pensioenleeftijd (artikel 9 CAO nr. 77bis).
Om zich te kunnen beroepen op het recht op 1/5-loopbaanvermindering moet de werknemer voltijds of 4/5-tijds op basis van artikel 6 van CAO nr. 77bis in de onderneming tewerkgesteld zijn gedurende de 12 maanden die voorafgaan aan de kennisgeving. De CAO 77ter voegt hier aan toe dat, vanaf 1 juli 2002, ook werknemers die gedurende de 12 maanden die voorafgaan aan de kennisgeving 4/5-tijds zijn tewerkgesteld op basis van artikel 102 van de herstelwet van 22 januari 1985 (overgangsregime), recht hebben op de 1/5-loopbaanvermindering. Voorwaarde hierbij is dat deze werknemers de betrokken aanvraag tot onderbrekingsuitkeringen hebben ingediend voor een periode van ten minste 1 jaar.
Om zich te kunnen beroepen op het recht op 1/2-loopbaanvermindering moet de werknemer ten minste ten belope van 3/4 van een voltijdse betrekking in de onderneming tewerkgesteld zijn gedurende de 12 maanden die voorafgaan aan de kennisgeving. De CAO 77ter voegt hieraan toe dat ook de werknemers die ten belope van 1/2 van een voltijdse betrekking in de onderneming tewerkgesteld zijn in het kader van artikel 102 van de herstelwet van 22 januari 1985, gedurende de 12 maanden die voorafgaan aan de kennisgeving, en die 50 jaar of ouder zijn op het ogenblik van de aanvraag of de laatste verlenging van die loopbaanonderbreking, zich vanaf 1 juli 2002 op dat recht kunnen beroepen. Ook hier geldt als voorwaarde dat die werknemer zijn aanvraag tot onderbrekingsuitkeringen moet hebben ingediend voor een periode van ten minste 1 jaar.
De aan deze rechten vastgekoppelde voorwaarde van 12 maanden 1/2, 3/4, 4/5 of voltijdse tewerkstelling impliceert in principe telkens effectieve prestaties.
De CAO nr. 77bis stelt bepaalde periodes van schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst evenwel gelijk met effectieve prestaties (artikel 11 CAO nr. 77bis). Daarnaast worden sommige schorsingsperiodes geneutraliseerd. Andere afwezigheden dan deze vermeld door de CAO nr. 77bis onderbreken de periode van 12 maanden.
Een periode van 1/5-loopbaanvermindering genomen in het kader van de overgangsregeling vormt noch een gelijkgestelde noch een geneutraliseerde periode in het kader van artikel 11 van CAO nr. 77bis.
Een werknemer jonger dan 50 jaar die een 1/5-loopbaanvermindering in het kader van de overgangsregeling neemt en die aansluitend op deze vermindering van arbeidsprestaties een nieuwe loopbaanonderbreking wenst te nemen in het kader van CAO nr. 77bis, zal, gelet op de betrokken tewerkstellingsvoorwaarden, slechts kunnen overstappen naar een volledige of halftijdse loopbaanonderbreking. De overstap naar een 1/5-loopbaanvermindering zal niet mogelijk zijn aangezien niet voldaan is aan de voorwaarde van 12 maanden voltijdse tewerkstelling.
Een werknemer van 50 jaar of ouder die een 1/5-loopbaanvermindering in het kader van de overgangsregeling neemt en die aansluitend op deze vermindering van arbeidsprestaties een nieuwe loopbaanonderbreking wenst te nemen in het kader van CAO nr. 77bis zal daarentegen, vanaf 1 juli 2002, wel kunnen overstappen naar een 1/5-loopbaanvermindering in het kader van artikel 9 CAO 77bis. Als voorwaarde hierbij geldt dat de 1/5-loopbaanvermindering in het kader van het overgangsregime wordt genomen gedurende de 12 maanden die voorafgaan aan de kennisgeving en dat de werknemer 50 jaar of ouder is op het ogenblik van de aanvraag of de laatste verlenging van die loopbaanonderbreking. Ook hier geldt als voorwaarde dat die werknemer zijn aanvraag tot onderbrekingsuitkeringen moet hebben ingediend voor een periode van ten minste 1 jaar.
Op basis van artikel 26 van de wet van 10 augustus 2001 betreffende de verzoening van werkgelegenheid en kwaliteit van het leven (Belgisch Staatsblad van 15 september 2001) dienen de sociale partners eind 2002 een evaluatie op te maken omtrent de toepassing van CAO nr. 77bis. Naar aanleiding hiervan zullen mogelijks nog andere wijzigingen kunnen worden aangebracht aan de CAO nr. 77bis.