2004 - 2009

Vragen voor Vlaams Minister van Openbare werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, Kris Peeters

3 June 2005

Vraag om uitleg over de verwerkingskost van chemisch sluikstorten

Vraag

Eind juli 2004 wordt er op het grondgebied van de gemeente Wuustwezel in Antwerpen tot zes keer toe op korte tijd een chemisch sluikstort gevonden. De jerrycans en vaten die in de sloten langs gemeentewegen gedumpt worden, tellen in totaal vijftienduizend liter chemisch afval. De gemeente betaalt tot tweemaal toe bij aanbesteding de kosten van afvoer en verwerking.

Eind mei 2005 wordt de gemeente Hoogstraten geconfronteerd met een enorm sluikstort van 27 000 liter. Het goedje was op een oplegger geladen en vanuit Rotterdam naar Hoogstraten gereden om het daar achter te laten. De burgemeester van deze grensgemeente neemt contact op met de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij OVAM en krijgt van hen te horen dat de verwerkingskost aan de gemeente zal gefactureerd worden. Vorig jaar nog moest de gemeente 12500 euro betalen voor de verwerking van 1500 kg drugsafval. Nu lopen de kosten op tot een veelvoud van dit bedrag.

Dit zijn slechts twee voorbeelden van een problematiek die zich over de ganse grensstreek zowel aan Belgische als Nederlandse zijde uitstrekt. De gemeente meldt het gevaarlijk sluikstort, het parket komt vervolgens ter plaatse en in tegenstelling tot vroeger wordt niet meteen de hele lading chemisch afval meegenomen maar slechts enkele stalen.

De gemeente heeft op dat moment geen andere optie dan het afval op het containerpark te stockeren in afwachting van het onderzoek. Pas wanneer geweten is om welke stof het gaat kan de gemeente initiatief nemen om het afgevoerd en verwerkt te krijgen.

De hoge factuur die voortvloeit uit de verwerking van deze stoffen wordt op het lokale bestuur verhaald aangezien de daders van dergelijke sluikstorten zelden gekend zijn.

Is deze problematiek voor de minister bekend?

Heeft de minister cijfers van de omvang van deze problematiek?

Wie moet de verwerking van dergelijke sluikstorten betalen?

Indien het aan de gemeente is om dit te financieren, welke maatregelen kan de minister dan nemen om dit voor het lokale bestuur financieel draaglijker te maken?

Antwoord

De problematiek inzake het achterlaten van gevaarlijke afvalstoffen is bekend. De omvang van het probleem is moeilijk in te schatten. De meeste gemeenten houden rekening met de kosten verbonden aan zwerfvuil of bij de opruiming van kleine sluikstorten. De verwerking van sluikstorten verloopt vaak via het containerpark of het wordt bij de fractie veegvuil gerekend en aldus zelden apart geregistreerd. Op Vlaams niveau worden geen cijfers bijgehouden van de hoeveelheden sluikstort en de totale verwerkingskost.

In de artikelen 12, 13, 37 en 54 van het Afvalstoffendecreet zijn een aantal bepalingen opgenomen m.b.t. deze problematiek. Dit leidt tot volgende strategie die gehanteerd wordt door de OVAM.

Afvalstoffen achtergelaten op openbaar domein vallen onder het beheer van de burgemeester of de gouverneur. Afvalstoffen achtergelaten op privaat domein vallen onder het beheer van de private eigenaar. De burgemeester kan in dit laatste geval wel het beheer afdwingen of maatregelen treffen. In het kader van de Gemeentewet heeft de burgemeester nog aanverwante bevoegdheden. In elk van deze gevallen kan de OVAM, mits bepaalde vormvoorschriften en duidelijk aanwezige risico's voor mens of milieu, ambtshalve maatregelen treffen.

Gezien de wetgever onder het luik toezicht expliciet taken voorziet voor de burgemeester en/of de gouverneur, oordeelt de OVAM op basis van het subsidiariteitsprincipe dat het in de eerste plaats aan de gemeenten toekomt om acties te ondernemen voor sluikstorten. De OVAM geeft ondersteuning aan de gemeenten, zowel organisatorisch als financieel.

Daarnaast is er in de Samenwerkingsovereenkomst, cluster HINDER, een clausule opgenomen die de gemeenten ondersteunt bij de verwijdering van gevaarlijk afval achtergelaten door onbekenden. Binnen bepaalde marges betaalt de OVAM 100% van de gemaakte kosten terug. De stad Hoogstraten heeft deze cluster ondertekend, de gemeente Wuustwezel niet. Voor 2004 heeft de stad Hoogstraten recent 3 dossiers ingediend voor een totale verwerkingskost van 8052,76 Euro. Deze aanvraag ligt momenteel ter beoordeling voor bij de OVAM.

Het systeem biedt voor de geïnteresseerde gemeenten een aanzienlijke financiële ondersteuning. De OVAM heeft in 2003 ruim ruchtbaarheid gegeven aan deze mogelijkheden via provinciale infomiddagen en de uitwerking van een typebestek. Het is dan ook vanzelfsprekend dat de OVAM principieel niet ambtshalve tussenkomt voor achtergelaten afval dat voldoet aan de voorwaarden van de samenwerkingsovereenkomst.

Bij grotere partijen achtergelaten afvalstoffen die een bijzonder karakter hebben of een hoog risico vormen, kan de OVAM wel actief tussenkomen en een ambtshalve verwijdering uitvoeren. De OVAM beschikt echter niet over interventiemiddelen zoals brandweer en/of civiele bescherming. Zij moet tevens een aantal vormvereisten volgen vooraleer van een tussenkomst kan sprake zijn. Daarenboven moet dit gekaderd worden binnen de budgettaire mogelijkheden. De OVAM hanteert sinds 2001 jaarlijks een maximumbedrag van 500.000 Euro voor de ambtshalve verwijdering van gevaarlijke afvalstoffen. Gezien de toenemende taken inzake ambtshalve bodemsanering moet een maximum te worden gehanteerd. Het budget wordt immers ook gebruikt om een aantal ambtshalve bodemsaneringen te starten en/of verder te zetten. Op deze manier wordt een oplossing geboden voor de vele honderden onschuldig bezitters.

De invulling van de beschikbare middelen voor afvalverwijdering door de OVAM gebeurt op basis van een prioriteitsstelling. Dossiers waarin reeds een vonnis is geveld lastens een ingebrekeblijvende partij of dossiers met een bijzonder hoog risico naar de omgeving of de bodem worden prioritair aangepakt.