2003 - 2004

1 August 2003

Wetsvoorstel tot wijziging van het Kieswetboek en van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europese Parlement, met het oog op de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde

TOELICHTING

Sinds de arresten van het Arbitragehof nr. 30/2003 van 26 februari 2003 en nr. 73/2003 van 26 mei 2003 staat het buiten kijf dat de kieswetgeving voor het federale parlement niet in haar huidige vorm kan worden behouden. Het hof heeft niet alleen een aantal bepalingen uit de wet van 13 december 2002 tot wijziging van het KiesWetboek en van de wet van 13 december 2002 houdende verschillende wijzigingen van de kieswetgeving vernietigd, maar ook scherpe kritiek geformuleerd op de situatie die ontstond door de combinatie van de invoering van provinciale kieskringen en de niet-splitsing van het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde. Met name overwoog het Hof (overwegingen B.9.2 tot B.9.8) :

« In zijn arrest nr. 90/94 heeft het Hof aangenomen dat het bestaan van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde niet ongrondwettig was. De wetgever vermocht in hoofdzaak op dat arrest te steunen, zoals uit de parlementaire voorbereiding blijkt, om het behoud van die kieskring te verantwoorden [...]. Er dient evenwel te worden opgemerkt dat, hoewel die handhaving, in 1994, bestaanbaar kon worden beoordeeld met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, diezelfde bepalingen die handhaving op dat ogenblik niet vereisten, noch thans vereisen.

Uit dezelfde parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever, bij de oplossingen die hij heeft overwogen, de oplossing van de status quo heeft verworpen en dat hij de handhaving van de in het geding zijnde kieskring slechts heeft aanvaard omdat hij heeft voorzien in het indienen van gemeenschappelijke Nederlandstalige lijsten in die kieskring en in die van Leuven [...]. Aangezien de bepalingen die in die oplossing voorzien, moeten worden vernietigd wegens de in B.8 uiteengezette motieven, creëert de handhaving van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde verschillen in behandeling die niet bestonden voor de wet van 13 december 2002.

In tegenstelling tot de in het arrest nr. 90/94 in het geding zijnde gewone wet van 16 juli 1993 tot vervollediging van de federale staatsstructuur, doet de wet van 13 december 2002 tot wijziging van het Kieswetboek evenals zijn bijlage de kieskringen samenvallen met de provincies, behoudens wat de provincie Vlaams-Brabant en het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad betreft.

Door de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde te handhaven, behandelt de wetgever de kandidaten van de provincie Vlaams-Brabant op een andere wijze dan de kandidaten van de andere provincies vermits, enerzijds, zij die kandidaat zijn in de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde in concurrentie moeten treden met de kandidaten die elders dan in die provincie kandideren, en, anderzijds, zij die kandideren in de kieskring Leuven niet op dezelfde wijze worden behandeld als zij die kandideren in de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde.

De maatregel gaat weliswaar uit van de bekommernis, die reeds in het arrest nr. 90/94 werd vastgesteld, om te zoeken naar een onontbeerlijk evenwicht tussen de belangen van de verschillende gemeenschappen en gewesten binnen de Belgische Staat. De gegevens van dat evenwicht zijn niet onveranderlijk. Het Hof zou evenwel in de plaats van de wetgever oordelen, indien het zou beslissen dat onmiddellijk een einde zou moeten worden gemaakt aan een situatie die tot op heden de goedkeuring van de wetgever had, terwijl het Hof niet alle problemen kan beheersen waaraan de wetgever het hoofd moet bieden om de communautaire vrede te handhaven.

In geval van behoud van provinciale kieskringen voor de verkiezing van de Kamer van volksvertegenwoordigers, kan een nieuwe samenstelling van de kieskringen in de vroegere provincie Brabant gepaard gaan met bijzondere modaliteiten die kunnen afwijken van degene die gelden voor de andere kieskringen, teneinde de gewettigde belangen van de Nederlandstaligen en de Franstaligen in die vroegere provincie te vrijwaren. Het komt niet aan het Hof, maar aan de wetgever toe die modaliteiten nader te bepalen.

Om die redenen kan worden aanvaard dat de door de bestreden wet gemaakte indeling in kieskringen behouden blijft gedurende de door artikel 65 van de Grondwet bepaalde termijn van vier jaar die aanvangt op het in artikel 105 van het KiesWetboek bepaalde ogenblik. »

De bovenstaande overwegingen plaatsen de wetgever voor een duidelijke opdracht : hij moet een oplossing vinden die tegelijkertijd tegemoetkomt aan de belangen van de betrokken bevolkingsgroepen en aan de vereisten die voortvloeien uit het gelijkheidbeginsel in kieszaken.

Op het eerste gezicht lijkt dat een zoektocht naar de kwadratuur van de cirkel. Dat geldt des te meer, nu de pre-constituante, die daartoe nochtans uitdrukkelijk was uitgenodigd, het niet zinvol heeft gevonden de artikelen 62 en 63 van de Grondwet vatbaar voor herziening te verklaren.

Een dergelijke herziening is inderdaad vereist, indien men een doorzichtige en rechtvaardige vertegenwoordiging van alle taalgroepen in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad wil bereiken. Het lijkt immers niet meer dan coherent dat het regime van de vaste vertegenwoordiging, dat wordt toegepast op de taalgroepen in de Hoofdstedelijke Raad, ook zou worden toegepast op hun vertegenwoordiging in het federale Parlement.

Tijdens deze legislatuur zal het echter niet mogelijk zijn die oplossing te verwezenlijken. Anderzijds geeft het Arbitragehof de wetgever exact de tijd van één legislatuur om de nodige maatregelen te nemen voor de splitsing van de kieskring. Bijgevolg moet worden gestreefd naar een tijdelijke oplossing.

De indieners van dit voorstel opteren voor een werkwijze die nauw aansluit bij het vroeger geldende stelsel in de voormalige provincie Brabant, waarbij de Brusselse lijsten voortaan in aanmerking zullen komen voor apparentering met hetzij lijsten in de kieskring Waals-Brabant, hetzij lijsten in de kieskring Vlaams-Brabant.

Tegelijkertijd wordt ook het nodige gedaan om de afgrenzing van de kieskringen door te trekken op het niveau van de verkiezingen voor de Senaat en het Europees Parlement.

Hugo VANDENBERGHE.
Luc VAN DEN BRANDE.
Ludwig CALUWÉ.

WETSVOORSTEL HOOFDSTUK I
Inleidende bepaling
Artikel 1

Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 77 van de Grondwet.

HOOFDSTUK II
Wijzigingen van het Kieswetboek
Art. 2

In artikel 87bis van het Kieswetboek, ingevoegd bij de wet van 16 juli 1993, worden de volgende wijzigingen aangebracht :

A) in het eerste lid, 1º, worden de woorden « , met uitzondering van het administratief arrondissement Halle-Vilvoorde » geschrapt;

B) het eerste lid, 3º, wordt vervangen als volgt :

« 3º de kieskring Brussel, die het administratieve arrondissement Brussel omvat »;

C) in het vierde lid worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 3

In artikel 94bis, § 2, van hetzelfde Wetboek, vervangen bij de wet van 16 juli 1993, worden de volgende wijzigingen aangebracht :

A) het tweede lid wordt opgeheven;

B) in het vierde lid worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 4

In artikel 115 van hetzelfde Wetboek, vervangen bij de wet van 16 juli 1993, worden de volgende wijzigingen aangebracht :

A) in het tweede lid worden de bepalingen onder 1º en 2º vervangen als volgt :

« 1º aan de voorzitter van het hoofdbureau van de kieskring dat in de provinciehoofdplaats zitting houdt;

2º aan de voorzitter van het hoofdbureau van de kieskring Brussel, voor de verbindingen betreffende enerzijds de kieskringen Brussel en Waals-Brabant en anderzijds de kieskringen Brussel en Vlaams-Brabant. »

B) in het vijfde lid worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door « Brussel ».

Art. 5

In artikel 116, § 2, van hetzelfde Wetboek, vervangen bij de wet van 16 juli 1993, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » telkens vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 6

In artikel 128, § 2, vierde en vijfde lid, van hetzelfde Wetboek, ingevoegd bij de wet van 18 december 1998, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » telkens vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 7

In artikel 128ter, § 2, vijfde en zevende lid, van hetzelfde Wetboek, ingevoegd bij de wet van 18 december 1998, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » telkens vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 8

Artikel 132, tweede lid, van hetzelfde Wetboek, vervangen bij de wet van 16 juli 1993, wordt vervangen als volgt :

« Deze verklaringen mogen ook betrekking hebben hetzij op verbinding van lijsten in de kieskring Brussel en de kieskring Vlaams-Brabant, hetzij op verbinding van lijsten in de kieskring Brussel en de kieskring Waals-Brabant. »

Art. 9

In artikel 156, § 2, eerste lid, van hetzelfde Wetboek, ingevoegd bij de wet van 16 juli 1993, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 10

In artikel 161bis, tweede lid, van hetzelfde Wetboek, ingevoegd bij de wet van 16 juli 1993, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 11

In de bij hetzelfde Wetboek gevoegde tabel, ingevoegd bij de wet van 16 juli 1993, worden de volgende wijzigingen aangebracht :

A) het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad vormt de kieskring Brussel, met als hoofdplaats Brussel;

B) de administratieve arrondissementen Halle-Vilvoorde en Leuven vormen de kieskring Vlaams-Brabant, met als hoofdplaats Leuven.

HOOFDSTUK III
Wijzigingen van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europese Parlement
Art. 12

In artikel 9 van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Parlement, vervangen bij de wet van 16 juli 1993, worden de volgende wijzigingen aangebracht :

A) in de bepaling onder 1º worden de woorden « , met uitzondering van het administratief arrondissement Halle-Vilvoorde » geschrapt;

B) de bepaling onder 3º wordt vervangen als volgt :

« 3º de kieskring Brussel die het administratieve arrondissement Brussel omvat; ».

Art. 13

In artikel 10 van dezelfde wet, vervangen bij de wet van 16 juli 1993, worden de volgende wijzigingen aangebracht :

A) in § 1, derde lid, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door het woord « Brussel »;

B) in § 3, derde lid, worden de woorden « de bevolking van het administratief arrondissement Halle-Vilvoorde en » geschrapt.

Art. 14

In artikel 12 van dezelfde wet worden de volgende wijzigingen aangebracht :

A) in § 3, vijfde lid, ingevoegd bij de wet van 16 juli 1993, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door het woord « Brussel »;

B) paragraaf 4, ingevoegd bij de wet van 16 juli 1993 en hernummerd bij de wet van 18 december 1998, wordt opgeheven.

Art. 15

In artikel 21, § 1, 1º, tweede streepje, van dezelfde wet, ingevoegd bij de wet van 16 juli 1993, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » telkens vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 16

In artikel 23, derde lid, van dezelfde wet, gewijzigd bij de wet van 16 juli 1993, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 17

In artikel 24 van dezelfde wet, gewijzigd bij de wetten van 16 juli 1993, 18 december 1998 en 19 februari 2003, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » telkens vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 18

In artikel 26, § 1, eerste en tweede lid, van dezelfde wet, gewijzigd bij de wet van 16 juli 1993, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » telkens vervangen door het woord « Brussel ».

Art. 19

In artikel 34 van dezelfde wet worden de volgende wijzigingen aangebracht :

A) in het eerste lid, gewijzigd bij de wet van 16 juli 1993, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door het woord « Brussel »;

B) het vierde lid, ingevoegd bij de wet van 26 juni 2000, wordt opgeheven.

Art. 20

In artikel 35, tweede lid, van dezelfde wet, vervangen bij de wet van 16 juli 1993, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door het woord « Brussel »;

Art. 21

In het bij dezelfde wet gevoegde model van stembiljet II.d., vervangen bij de wet van 11 maart 2003, worden de woorden « Brussel-Halle-Vilvoorde » vervangen door het woord « Brussel ».

19 juni 2003.

Hugo VANDENBERGHE.
Luc VAN DEN BRANDE.
Ludwig CALUWÉ.