toespraken

8 September 2018

Toespraak naar aanleiding van 20 Jaar Tasberg- 25 jaar VVV Essen

Het doet me plezier om hier heel even het woord te mogen richten namens de provincie bij de viering van 20 jaar Tasberg en 25 jaar VVV Essen. Toerisme is immers ook een provinciale bevoegdheid en ze blijft het ook. Toerisme is altijd gerelateerd aan een bepaalde plek en is dus grondgebonden.

Toerisme wordt vandaag bij de provincie behartigd door een dienst om het beleid te maken en een provinciebedrijf om de projecten in uitvoering te brengen, maar die twee administratieve instrumenten zijn voortlopers van particuliere initiatieven. Met name de  ‘Toeristische Federatie voor Toerisme van de Provincie Antwerpen’ (TFPA). De term ‘federatie’ sloeg in het bijzonder op de vele toeristische vrijwilligerswerkingen die na de invoering van de congé payé (1936) in België en ook in de provincie Antwerpen ontstonden. Het ging om mensen die fier waren op hun streek en zich organiseerden om er voor te zorgen dat zoveel mogelijk andere, “vreemde” mensen hun pareltjes mee zouden komen koesteren. Die verenigingen werden veelal “VVV” genoemd (Vereniging voor Vreemdelingenverkeer).

Vandaag is toerisme deze term en zelfs de vrijwilligheid ten dele ontgroeid en is het een economische sector die uitgedrukt in BNP meer toegevoegde waarde levert aan onze economie dan pakweg de chemische sector of de sector van bank- en verzekeringswezen. Ik sta hier dus ook graag als gedeputeerde voor economie. Het is ook een complexe sector met heel veel spelers (“vakantiemakers”): publiek-privaat; profit-nonprofit; professionals-vrijwilligers; kleinschalig-grootschalig; …

Toerisme Provincie Antwerpen (DT en APB) profileert zich vandaag vooral als binnenlandse bestemmingsorganisatie. De bestemming ‘Kempen’ is voor TPA haar belangrijkste en grootste product. Andere bestemmingen binnen de provincie zijn Antwerpen en Mechelen en (ism Oost-Vlaanderen) Scheldeland.

We voeren hierbij promotie voor vakantie in eigen land. Ons doelpubliek zijn vooral de Vlamingen (van buiten de provincie Antwerpen) en uiteraard ook de nabije Nederlanders.

We doen dit vanuit de provincie Antwerpen, maar ook met de 5 provincies samen. Weinigen weten dat het merk ‘Vlaanderen Vakantieland’ in handen van de provincies is.

Samen met gemeenten en andere lokale partners, werken we vanuit de eigen provincie toeristische producten uit die de bestemming mee profiel geven en die bijdragen aan de toeristische aantrekkingskracht van de regio. Wellicht het meest gekend is onze permanente aandacht voor toeristisch-recreatieve routes, met de wandel en fietsknooppunten en de fietsroutes op kop. We hebben zo in onze provincie 8.000 kilometer aan fiets-, wandel- en ruiternetwerken. Die onderhouden we met de routedokters.

We maken elke zes jaar –samen met al die ‘vakantiemakers’ en per bestemming- een strategisch beleidsplan voor de toeristische regio op. Daarin bepalen we de koers waar we samen heen willen. Het huidige plan toerisme voor de Kempen loopt nog tem 2019. We zijn net gestart met het herschrijven ervan om het opnieuw bruikbaar te maken voor een volgende periode: 2020-2025. Zeer binnenkort hoort ook Essen daar meer over.

In het strategisch plan voor het toerisme in de Kempen 2014-2019 stelden we hetgeen we samen wilden zo:
Samenwerken: … Toerisme Provincie Antwerpen zou stakeholders in kaart brengen, ideeën verspreiden, actoren en sectoren met elkaar verbinden.

Expertise: …Toerisme Provincie Antwerpen kijkt vanuit haar regiowerking met een helikopter- en toekomstblik naar wat kan en naar wat nodig is op het vlak van productontwikkeling en vertaalt dit naar de lokale actoren.

Smoel: we werkten samen een Kempenverhaal uit. Een belangrijk onderdeel daarvan, kwam nadien ook in een productlijn te liggen die zeer toepasselijk blijft voor Essen:

‘Flirten met grenzen’ omschreven we toen zo:
De Kempen ligt aan de rand van het land. Dit ‘randlandgevoel’overheerst de Kempense geschiedenis,ruimtelijk en mentaal. De rand van het land wordt vaak beschouwd als achtergesteld, kneuterig en minderwaardig. Wat het binnenland niet wil zien, wordt naar de Kempen gebracht: zware, vervuilende industrie, maar ook afval. Industrieel afval, nucleair afval, maatschappelijk afval.

Leven aan de rand van het land bracht vaak een gevoel mee van verdrukking en marginaliteit, maar zorgt ook voor een sfeer van vernieuwing, en van mogen mislukken, van veerkracht en empathie, solidariteit en anders-zijn. De Kempenaar leert relativeren en gaat met moeilijke situaties om vol humor, deugnieterij, met vlijt en sociaal vindingrijk.

Laat me dan nu komen tot de blik vanuit de toeristische dienst van de provincie Antwerpen op Essen

Essen startte pas 25 jaar geleden met een eigen VVV. Dat lijkt laat. Maar men heeft me verteld dat er voordien al een voorloper was en dat verwondert me niet onder de vorm van de VVV Kalmthout-Essen. Kalmthout en Essen werken zo vaak samen. Ook met de andere buurgemeenten werd samengewerkt. De VVV gaf in de jaren 70 al de wandelkaarten Kalmthout – Essen en Brecht – Wuustwezel uit. Nadien werd een eigen VVV opgericht.

Bij de toeristische dienst van de provincie Antwerpen is stichter duivel-doet-al Jan Deckers een begrip en denkt men nog met weemoed en dankbaarheid terug aan de betreurde voorzitter Karel Van den Bergh.  Karel, we weten het allemaal, maar ook in Antwerpen weet men het dus nog, stond aan de wieg van het toerisme in Essen en was bezieler en oprichter van  De Tasberg, dat hij in 1998 mee hielp opbouwen met materialen uit de voormalige stationsloods.

Bij toerisme provincie Antwerpen associeert men toeristisch Essen verder met de eerste toeristische fietsroute die heette toen nog ‘de 56 km’  en vormde de basis voor de later Heideroute.

Essen was ook één van de eerste stations in Belgiê waar je fietsen kon huren.

Als je in Antwerpen Essen zegt, denkt men daar historisch-toeristisch ook spontaan aan
de Kiekenhoeve aan de Moerkantsebaan, het prachtige Karrenmuseum, De Bakkersmolen
Domein De Wildertse Duintjes van natuur en Bos met Bosmuseum.
Het station van Essen dat in de top 3 staat van de mooiste stations van de provincie Antwerpen
In 1980 liep ook het lange afstandsfietstraject (LF-pad) Noordzee – Rvièra al door Essen (traject werd geopend in 1980).

Voor Toerisme Antwerpen typeert Essen en de VVV van Essen zich toeristisch dan ook volledig zoals een typische Kempense grensgeval werd omschreven: ‘vol humor, deugnieterij, met vlijt en sociaal vindingrijk’.  “Het is een actieve en gewaardeerde partner in onze jaarlijkse promotiecampagne voor de Kempen die ook in de toeristische productontwikkeling zeer actief is:
We denken ook o.a. aan Turfje in het Fluisterbos, Poppentheater en Parkgolf; stuk voor stuk projecten waar er samenwerking was met de regiowerkers van TPA
Maar we denken ook aan producten waarin Essen een pioniersrol vervulde zoals de eerste gps-wandelingen in de omgeving van Tasberg en uiteraard aan het succes van den Doodendraad
Ik begrijp dat er onder begeleiding van TPA-Kempen ook gewerkt wordt aan een nieuwe beleidsplan anvullend aan het strategisch plan dat we voor de volledige regio Kempen opmaken.

En de resultaten zijn ernaar:
... Essen telt bijna 30.000 overnachtingen per jaar
… Essen zorgt voor een toeristische tewerkstelling van 245 jobs
... Essen telt proportioneel evenveel horecazaken als de stad Antwerpen en behoort zo in de top 5 van het arrondissement 
... Essen heeft een grote concentratie van bivakplaatsen
Mag ik dat bijzonder knappe resultaten noemen, en onze provinciale waardering uitdrukken hiervoor.

Mag ik afsluiten met een persoonlijke noot. Ik reis graag, maar ik ben ook graag thuis. Want Essen is altijd een beetje vakantie. Ik kan immers vanuit Essen bijna alles doen wat ik graag doe tijdens een vakantie. Ik kan er lekker eten en drinken. Ik kan van huis uit wandelen en fietsen door diverse landschappen zowel de Brabantse Wal als het Kempense platteland. Ik kan zowel op boerderijbezoek, als natuur beleven in de heide. Historische steden als Bergen op Zoom of het water van de Oosterschelde zijn ook makkelijk  met de fiets te bereiken. Wil ik een dagje echt op citytrip, dan ligt een van de mooiste steden van Europa, volgens de inwoners de mooiste van de wereld, op een half uurtje sporen. Of wil ik een dagje naar zee dan ligt op een uurtje het mooiste en enige op het zuiden gerichte strand van de Benelux, Zoutelande, dat we sinds dat liedje nu wel met wat meer mensen moeten delen.

Daarom, Essen toeristisch promoten moet heel boeiend zijn want ik snap niet dat iemand ergens anders liever op vakantie zou willen gaan. Nog veel succes de komende 25 jaar.