Vraag
De voorzitter :
Aan de orde zijn de samengevoegde actuele vragen van de heer Dewinter en de heer Caluwé tot de heer Stevaert, minister vice-president van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, over de financiering van de mobiliteitsinvesteringen in en rond Antwerpen.
De heer Filip Dewinter (Op de tribune) :
Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, begin deze week had ik de indruk dat Sinterklaas bij u was langsgekomen, met ongeveer 40 miljard frank in zijn zak om uw groot Oosterweel-project in Antwerpen te realiseren. Alweer in Antwerpen: daar staat blijkbaar veel op het spel bij de gemeenteraadsverkiezingen. U wilt een viaduct over Schelde laten bouwen, de Singel laten ondertunnelen en dies meer. Prima, wij staan daarachter: laat dat duidelijk zijn.
Alleen aan de financiering schort blijkbaar toch wel een en ander. Ter zake was uw verhaal verward. Ongeveer 6 tot 7 miljard frank zou afkomstig zijn van de GIMV, en nog een paar miljarden uit de reguliere begroting. Maar dan wordt het moeilijk en wordt er een oom uit Amerika ten tonele gevoerd: voor het betalen van de rest zou sprake zijn van Amerikaanse pensioenfondsen ter waarde van 30 tot 40 miljard frank. Hoe dit precies in zijn werk moet gaan kon u niet toelichten, maar we zouden zien dat het wel zou lukken. Hoe zal dit in de praktijk worden gerealiseerd? Wordt dit een soort van gewaarborgde staatslening, waarbij de Vlaamse overheid zich garant zal stellen ? Hoe gaan we een dergelijk bedrag in hemelsnaam ooit terugbetalen? Hypothekeert u zo de toekomst van Vlaanderen niet? Betekent dit dat de gebruikers, voor wie u toch beweert dit alles te doen, tol zullen moeten betalen om deze gigantische som terug te betalen aan de oom uit Amerika? Hoeveel zal die tol dan bedragen om die fameuze Sint-Paulus-viaduct te mogen gebruiken?
Alvorens u voor 8 oktober allerlei geschenken gaat uitdelen, hadden we graag geweten hoeveel die geschenken gaan kosten aan de gemiddelde Antwerpenaar. Ik heb een vlugge rekensom gemaakt, op basis van de heffingen die de Antwerpenaar momenteel betaalt om de Liefkenshoektunnel te mogen gebruiken. Als hij geen abonnement heeft en er met een personenwagen wil doorrijden, kost dit hem 130 frank enkel, en 260 frank heen en weer. Als we de werkdagen in rekening brengen, dus 20 dagen per week, gaat het over 5.200 frank. Het kost 106 frank als men een abonnement heeft. Heen en terug is dat 212 frank. Dat komt dus neer op 4.240 frank per maand om door de tunnel te mogen rijden. Als dat de prijzen zijn die u voor de Antwerpenaren in petto hebt voor uw Oosterweelverbinding, gelieve dat dan vandaag duidelijk en in alle openheid mee te delen.
Mijnheer de minister, ik heb de volgende vragen. Wie is die fameuze financier uit Amerika die het gelag zal betalen ? Mogen we wat meer informatie hebben over die Amerikaanse pensioenfondsen ? Wat is de wijze van financiering ? Wordt het een soort gewaarborgde staatslening ? Hoe zit dat dan precies in elkaar ? Over welke termijn gaat het ? Wat is de intrest ? Welke rentes zullen er betaald moeten worden ? Hoe zal dit uiteindelijk verrekend worden op de Antwerpse belastingbetaler ? Zal dit via een tol gebeuren ? Zo ja, hoeveel zal dit de Antwerpenaar dan kosten ?
Ik heb tot slot nog een korte opmerking. Ik stel vast dat er, als het over uw eigen stad gaat, nooit enige last wordt betaald door de inwoners. Als daar gratis openbaar vervoer komt, is het de overheid die betaalt. Als het in Antwerpen gebeurt, betaalt de overheid niet zelf. Iemand anders doet dat en uiteindelijk moeten de belastingbetalende Antwerpenaren zelf het gelag betalen. Mijnheer de minister, dat houden wij zeker in het achterhoofd.
De heer Ludwig Caluwé (Op de tribune) :
Mijnheer de voorzitter, leden van de regering, collega's, ten aanzien van de vorige spreker wil ik opmerken dat ik bij de leden van het Vlaams Blok een merkwaardige bocht vaststel. Ze spreken zich nu toch uit voor de Oosterweelverbinding, terwijl de heer Penris zich vorige week in de commissie een uitdrukkelijk tegenstander verklaarde van deze verbinding. Hij kwam met een alternatief : het doortrekken van de Liefkenshoektunnel naar de E17. Hij staat daarmee echter eens te meer tegenover de heer Wymeersch. Eens te meer is er verdeeldheid in de Vlaams-Blok-fractie. De Vlaams Blok-fractie heeft dus duidelijk een bocht gemaakt en sluit zich nu aan bij de consensus in Antwerpen. (Gelach bij het VB)
Mijnheer de minister, deze morgen werd ik wakker met de boodschap dat er een wilde weldoener was opgestaan die Antwerpen 40 tot 50 miljard frank schonk. Al snel werd echter duidelijk dat u hetzelfde antwoord gaf als vorige week in de commissie. De financiering zal uit drie bronnen komen. Ten eerste zijn er de eigen Vlaamse middelen. Vervolgens is er de GIMV. Daarbij moeten we echter nagaan of Europa wel aanvaardt dat we de middelen van de privatisering van de GIMV gebruiken voor deze investeringsprojecten. Ten slotte is er een gedeelte privé-financiering.
Ook daarover moet u natuurlijk duidelijkheid scheppen. Wat zal het aandeel zijn van die privé-financiering ? Er zijn geen milde weldoeners. Privé-financiers vragen een return voor hun inspanningen. Wat zal dat precies betekenen? Hoe zult u die opbrengst leveren? Zal dit eigenlijk een debudgetteringsoperatie inhouden, zodat een en ander nadien toch wordt betaald door de Vlaamse Gemeenschap? Of zal dit een tolheffing inhouden? U spreekt trouwens over een variant van tol. Is er een nieuw soort tol uitgevonden? Kunt u daarover iets meer duidelijkheid scheppen ?
Tot slot kondigt u aan dat u een specifieke doemaatschappij zult oprichten rond de gouverneur van Antwerpen. Wat betekent dit ? Bestaat daarvoor een decretale basis? Welke mogelijkheden zal die maatschappij hebben? Zal die bijvoorbeeld zelf kunnen onderhandelen? Hoe zal dat concreet in zijn werk gaan?
Antwoord
Minister Steve Stevaert (Op de tribune) :
Mijnheer de voorzitter, collega's, het is een beetje merkwaardig dat Zwarte Piet vragen stelt aan Sinterklaas. Bovendien blijkt dat de fractie van Zwarte Piet een beetje verdeeld is over deze kwestie. Ik ga daar echter niet verder op in.
We willen een evenwichtige oplossing zoeken voor de Antwerpse mobiliteitsproblemen. Enerzijds betekent dit investeren in het sluiten van de kleine ring rond Antwerpen. Anderzijds, en dat is een tweede luik dat men nogal graag vergeet, is een flankerend beleid nodig als men in Antwerpen een aanzet wil geven tot oplossing van het mobiliteitsprobleem. De sluiting van de kleine ring alleen zal geen soelaas brengen, de uitbouw van het openbaar vervoer en de uitvaardiging van een aantal flankerende maatregelen alleen zullen dat evenmin. Beide zijn nodig.
Daarvoor is een minimumbedrag van 40 miljard frank vereist. In de commissie werd geopperd dat niemand bereid zou zijn om deze investering te financieren. Nu blijkt echter dat er veel geïnteresseerden zijn. Op de vraag wie zal financieren en hoe dat zal verlopen, kan ik voorlopig niet antwoorden. We zijn immers gehouden aan de wet op de overheidsaanbestedingen. We zullen dus de markt raadplegen, maar we weten nu al dat er zeer interessante voorstellen zullen komen. De visie en de plannen zijn aanwezig en er zijn mensen die willen financieren. Dat is reeds een grote stap vooruit.
Bovendien bestaat er een quasiconsensus in Antwerpen in het kader van het strategisch plan en in het kader van de Staten-Generaal. Uiteraard zijn er enkele stoorzenders, anders zou het geen quasiconsensus zijn.
Op basis daarvan kunnen we echter een doemaatschappij oprichten. De begroting voorziet daartoe in de nodige middelen. De gouverneur heeft zijn taak zeer behoorlijk vervuld. Wat de flankerende maatregelen betreft, is het aan de Vlaamse ambtenaren, in casu aan de heer Debaere, om het verhaal te concretiseren. De combinatie van deze twee verhalen leidt tot een totaalaanpak waarvan de doemaatschappij er een groot deel moet uitvoeren.
De middelen tot financiering zijn er, omdat men gelooft in dit project en omdat men gelooft dat dit zal worden terugbetaald. Wat zijn nu de financieringsbronnen om dit terug te betalen ? Ten eerste zijn er de gewone financiële middelen van de Vlaamse overheid. Vlaanderen wil immers heel veel in Antwerpen investeren. Ten tweede bestaat er een opportuniteit rond het hele GIMV-verhaal. Ten derde bestaat de mogelijkheid van alternatieve financiering.
De heer Dewinter vraagt dan denigrerend of er verschillende vormen van tol zijn. Het antwoord is ja. We onderzoeken nu die verschillende mogelijkheden. Het zou echter bijzonder onverstandig zijn om daar op dit moment op te antwoorden. De timing heeft echt niets te maken met de gemeenteraadsverkiezingen, maar met de problemen en met het feit dat er nu een consensus groeit in Antwerpen.
Ik heb altijd gezegd dat er in Antwerpen een quasiconsensus moest zijn, vooraleer we verder konden werken. Wie probeert die consensus te verbreken, handelt onverantwoordelijk tegenover Antwerpen, zowel op sociaal als op economisch en ecologisch vlak.
Mijnheer Dewinter, voor het eerst moet ik u danken. U gaat ervan uit dat de mensen van Hasselt worden bevoordeeld door de Vlaamse overheid. Dat is niet waar, maar in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen is het mooi meegenomen.
Repliek
De heer Filip Dewinter :
Mijnheer de minister, het standpunt van het Vlaams Blok ligt voor de hand. We onderschrijven de consensus. We pogen echter, althans voor zover dat nog mag, kritisch te zijn, en we stellen ons de vraag of dit project realistisch is.
Uw antwoord stelt me niet gerust. U hebt eigenlijk niet geantwoord. Deze morgen hebt u in een radio-interview op de VRT meer gezegd dan nu hier. U had het op de radio over de Amerikaanse pensioenfondsen die de zaak zouden financieren. Hier hebt u alleen maar rond de pot gedraaid.
Uw voorzichtige antwoord komt erop neer dat de consensus absoluut niet mag worden doorbroken. Dat is prima, maar we wisten dat al. Hoe dat echter zal worden ingevuld en gefinancierd, weten we nog steeds niet.
We zijn voorstander van de sluiting van de kleine ring. We vragen ons echter ook af waarom van andere, veel minder dure projecten, zoals de aansluiting van de Liefkenshoektunnel op de E17, of de ondertunneling van de Singel, plots geen werk meer moet worden gemaakt. Nochtans bestond daarover jaren geleden al een consensus, en het kost heus geen 40 tot 50 miljard frank.
Het creëren van luchtkastelen en van consensus is het gemakkelijkste wat er is. We zijn het er wellicht allemaal over eens dat morgen iedereen pap met gouden lepeltjes moet eten. Zelfs met de partijen van het cordon sanitaire hebben we daarover morgen een consensus. We weten echter dat de realiteit anders is. Nochtans is het dat wat u Antwerpen voorspiegelt. U hebt een groot project van 40 miljard frank, maar weet niet hoe u het zult betalen. Dat is politiek en intellectueel niet eerlijk. Ik verheug me over het voorstel, maar u moet ook de politieke moed en de eerlijkheid hebben om te zeggen hoe u het zult financieren. Zo niet, maakt u de Antwerpenaren voor de zoveelste maal blij met een dooie mus.
De heer Ludwig Caluwé :
Collega's, ik maak me zorgen over het antwoord van de minister. Eigenlijk is er op geen van onze vragen een antwoord gekomen. Ik heb niets meer gehoord. Integendeel, ik heb zelfs minder gehoord dan wat ik eerder al had gelezen en gehoord. Het verontrust me ook dat ik iets anders heb gehoord dan vorige week in de commissie. Mijnheer de minister, toen zei u dat er van schaduwtol geen sprake zou zijn, vandaag zegt u dat er verschillende soorten van tol zijn, waaronder schaduwtol. Is er dan toch weer sprake van schaduwtol ? Is dat de variante van tol die u in het interview bedoelde, of gaat het over iets anders, bijvoorbeeld echte tol ?