1999 - 2003

21 December 2002

Tussenkomst van Senator Ludwig Caluwé tijdens de plenaire vergadering in de Senaat

De heer Ludwig Caluwé (CD&V). - Ik wou mij rechtstreeks tot de minister van verkeer richten omdat ik met vragen zit omtrent haar huidige gevoelstoestand. Dat is uiteraard een subjectieve aangelegenheid en ik weet niet goed of de andere ministers mij erover kunnen informeren.

Als minister van Mobiliteit is mevrouw Durant vandaag drie en een half jaar bevoegd voor de spoorwegen. Ik koester een zekere sympathie voor haar en kan mij inbeelden dat ze zich niet al te gelukkig voelt met de situatie. De voorbije drie en een half jaar heeft de Senaat ruime aandacht besteed aan de NMBS. Een van de elementen die daarbij aan bod zijn gekomen, is het investeringsplan. De eerste ontwerpen over dat plan zijn op het einde van 2000 ingediend. Ze werden in de commissie besproken en maakten het voorwerp uit van heel wat vragen om uitleg. Het investeringsplan werd een lang verhaal, waarbij het helemaal niet zeker was of het door de Vlaamse regering zou worden aanvaard. Uiteindelijk kwam er een akkoord tot stand.

De CD&V heeft altijd volgehouden dat het investeringsplan onrealistisch was. De plannen en de vooropgestelde financiering strookten niet met de realiteit. Het was de uiting van een virtuele discussie en zou nooit kunnen worden uitgevoerd. Men wou doen uitschijnen dat het plan aan reële behoeften tegemoetkwam. Zelfs de ingebeelde behoeften van Wallonië werden erin opgenomen.

Wat stellen we thans vast? Vorige week verklaarde de heer Vinck, de nieuwe afgevaardigd bestuurder, dat het plan niet zal worden uitgevoerd. Het investeringsplan waaraan de minister twee of zelfs drie jaar heeft gewerkt, waarover onnoemelijk veel is vergaderd en waarvoor het parlement ettelijke keren is bijeengekomen, gaat niet door omdat het onrealistisch is. Het plan wordt opgeborgen en kan eventueel nog dienen als studiemateriaal voor een doctoraatsstudent.

Graag had ik van de minister vernomen hoe de regering op dit bericht reageert. Wanneer zullen de gesprekken over het nieuwe investeringsplan worden aangevat? Is het de bedoeling dat de ontwerpen voor het nieuwe tienjarenplan voor de NMBS onmiddellijk na de feestdagen worden aangevat?

Het tweede punt van het beleid van de minister was de wet tot hervorming van de structuren van de NMBS.

Dat was ook een processie van Echternach. De besprekingen in het parlement werden systematisch verschoven, de PS eiste dat het Vlaamse Parlement instemde met het investeringsplan vooraleer in de Senaat over de herstructurering mocht worden gestemd. In maart had die stemming uiteindelijk plaats.

In de programmawet worden verschillende artikelen van die herstructureringswet opnieuw gewijzigd. Bovendien staan de amendementen die wij in maart nog hadden ingediend en die door de minister toen werden afgewezen, nu in de programmawet als voorstellen van de regering. We zijn uiteraard tevreden dat we uiteindelijk wel gelijk hebben gekregen.

Er zijn ook een aantal tariefmaatregelen genomen. Mevrouw Durant heeft zich politiek wel in de hoek laten rijden. Volgens de media is de prijsdaling met 10% immers geen verdienste van minister Durant, maar van minister Vande Lanotte. Het is echter de vraag of die prijsdaling iets zal veranderen aan de mobiliteitsproblematiek en zal leiden tot meer treinreizigers. Volgens mij is het veeleer een maatregel tot herverdeling van de inkomsten. Uit alle studies blijkt immers dat het niet omwille van de prijs is dat de mensen niet met de trein reizen, maar wel als gevolg van het ontoereikende aanbod en het gebrek aan comfort.

Bij het aantreden van de groene, Brusselse minister dachten we dat werk zou worden gemaakt van het gewestelijk expresnet, het GEN. Dit net is echter nog niet gerealiseerd, wat men ermee van plan is blijft een groot vraagteken.

Het enige waar de minister in geslaagd is, is het doen verdwijnen van gedelegeerd bestuurder Schouppe. De vaudeville die daarmee is gepaard gegaan, zal zeker de jaaroverzichten in de pers halen.

Na de vaudeville met de heer Heinzmann kwamen we terecht bij de heer Vinck. Dat is dan de verdienste van drie en een half jaar bewind van mevrouw Durant. Ze is erin geslaagd een nieuw gedelegeerd bestuurder aan te stellen. Ik vraag me wel af of mevrouw Durant er goed aan gedaan heeft de heer Schouppe tot haar grote vijand uit te roepen en haar beleid grotendeels af te stemmen op zijn verwijdering.

De heer Jef Tavernier, minister van Consumentenzaken, Volksgezondheid en Leefmilieu. - Het gewicht en de verdiensten van een gedelegeerd bestuurder moeten beoordeeld worden aan de hand van de ondernemingsresultaten. Als ik kijk naar de financiële situatie van de NMBS, ABX en Inter Ferry Boats dan denk ik dat het goed is dat er een nieuwe gedelegeerd bestuurder is.

De heer Ludwig Caluwé (CD&V). - Een maatschappij kan maar goed worden bestuurd als de aandeelhouders het nodige kapitaal ter beschikking stellen.

De heer Jef Tavernier, minister van Consumentenzaken, Volksgezondheid en Leefmilieu. - Niet alleen de heer Schouppe heeft er zich aan bezondigd de zaken te groot gezien en een wereldimperium na te streven. Dat gebeurde ook in verschillende privé-ondernemingen. Die fase is nu voorbij. We moeten ons concentreren op de opdracht van de NMBS.

De heer Ludwig Caluwé (CD&V). - De heer Schouppe had een veel beter bestuurder kunnen zijn, indien hij van zijn aandeelhouders voldoende financiële middelen had gekregen. Nu staat er in de programmawet een artikel over de overname van de schuld van de NMBS door de Staat, weliswaar onder vreemde voorwaarden. De overname zal namelijk vóór eind 2004 plaatsvinden, maar alleen als de staatsschuld onder de 100 procent van het BBP gedaald is. Gelet op het nakende huwelijk van een prinselijke collega, zal de regering wat langer moeten aanblijven. Ik vrees dan ook dat minister Vande Lanotte een begrotingscontrole met virtuele cijfers zal moeten opstellen en de schuld niet onder de 100 procent van het BBP zal dalen. Het artikel over de overname van de schuld van de NMBS door de Staat, zal dus niet worden uitgevoerd.

Ik wens nog even in te gaan op enkele bepalingen met betrekking tot de herstructurering van de NMBS. We stellen vast dat heel wat van onze voorstellen die in maart van dit jaar werden verworpen, nu in de programmawet zijn opgenomen.

Artikel 497 bepaalt dat het strategisch comité moet worden voorgezeten door de gedelegeerd bestuurder. Nochtans werd in maart een amendement van onze fractie dat ertoe strekte de gedelegeerd bestuurder lid te laten zijn van dat comité, verworpen omdat het volgens de minister in strijd was met de beginselen van corporate governance. Ofwel zijn die beginselen in een half jaar sterk geëvolueerd, ofwel heeft de regering ze afgezworen.

In maart hebben we ook een amendement ingediend dat ertoe strekte de gedelegeerd bestuurder lid te maken van het benoemings- en bezoldigingscomité. Dat amendement werd destijds verworpen, maar nu is het idee in de programmawet opgenomen.

We vroegen in maart ook dat de gedelegeerd bestuurder zou kunnen worden uitgenodigd voor het auditcomité. Ook dat werd afgewezen omdat het inging tegen de regels van corporate governance. Nu moet hij krachtens de programmawet worden uitgenodigd.

In maart hebben we ook een amendement ingediend dat ertoe strekte de vertegenwoordigers van de vakorganisaties door de vakorganisaties zelf te laten voordragen. Dat amendement werd verworpen omdat zoiets evident was. Nu merken we dat die bepaling in de programmawet is opgenomen.

Het verheugt ons dat naar onze verzuchtingen is geluisterd, zij het wat laat.

In maart vroegen we ook dat de regeringscommissaris zou worden uitgenodigd voor de vergaderingen van het auditcomité. Ook die vraag werd destijds afgewimpeld. Nu staat in de programmawet dat de regeringscommissaris wordt uitgenodigd voor de vergaderingen van het auditcomité.

We vonden ook dat het systeem van de dubbele handtekening van de gedelegeerd bestuurder en de directeur-generaal niet kon. De minister was een half jaar geleden van mening dat het systeem behouden moest blijven. Ze is daar nu gedeeltelijk op teruggekomen; voor een aantal aspecten moeten afwijkingen mogelijk zijn. Ze zou het systeem gewoon moeten afvoeren, maar het verheugt ons dat ze ons al gedeeltelijk tegemoetkomt.

Dan is er nog artikel 500 dat uitvoering geeft aan een van de grote principes van het regeerakkoord: de verhoging van de activiteitsgraad, zij het dan dat het slechts betrekking heeft op één persoon, de heer Vinck. Hij zal tot zijn 67ste kunnen werken.

Mevrouw Isabelle Durant, vice-eerste minister en minister van Mobiliteit en Vervoer. - Het eerste belangrijke element is de wijziging van de wet van 1991.

Op voorstel van een groep experts, onder wie de heren Vinck en Deneef, die gespecialiseerd zijn in `corporate governance', hebben we de tekst aangepast met betrekking tot het voorzitterschap van het strategisch comité en van het bezoldigingscomité, en de leeftijd van de `baas', die, zoals u weet, de onderneming volgend jaar zou hebben moeten verlaten.

Die aanpassingen moeten het werk vereenvoudigen dat in de komende jaren bij de NMBS moet gebeuren.

Het tweede element is de overname van de schuld van de NMBS.

In de programmawet is effectief opgenomen dat de schuld van de NMBS kan worden overgenomen vanaf december 2004, afhankelijk van het schuldniveau van de overheid en volgens de Europese regels. Dat is een heel belangrijke beslissing om de toekomst van de NMBS te kunnen garanderen.

Het derde element betreft de dividenden van de NMBS die aan HST-Fin moeten worden betaald. Ze kunnen voor een vijfde opnieuw onderhandeld worden met de verschillende partners. Dat is belangrijk om het beheerscontract een beetje marge te geven.

Het laatste element heeft niets te maken met de NMBS. Het legt de juridische basis voor het isolatieprogramma in het kader van het luchthavenbeleid. Twaalfduizend huizen moeten worden geïsoleerd. BIAC zal daarmee starten in 2004 met middelen die als retributie van de luchtvaartmaatschappijen zullen worden gevraagd.

Tot zover de belangrijkste punten van de programmawet voor wat mijn bevoegdheid betreft. Uiteraard sta ik ter beschikking voor vragen.

De heer Ludwig Caluwé (CD&V). - Ik dank de minister voor haar komst. Eigenlijk heb ik geprobeerd mijn uiteenzetting wat te rekken om de minister de kans te geven er een gedeelte van te kunnen horen.

Ik moet de minister danken omdat ze - weliswaar met een half jaar vertraging - verschillende van onze voorstellen die we als amendement op de wet tot herstructurering van de NMBS hadden ingediend, uiteindelijk heeft overgenomen. Wij vonden het toen al voldoende dat de gedelegeerd bestuurder lid was van de raad van bestuur, maar de minister vond dat ingaan tegen de beginselen van corporate governance. Gelukkig hebben bepaalde experts dat standpunt nu tegengesproken en heeft de minister de gedelegeerd bestuurder nu zelfs het voorzitterschap van het strategisch comité gegeven. Nog een zestal andere voorstellen die we eerder als amendement hadden ingediend, zijn nu geheel of gedeeltelijk in de programmawet overgenomen. Ik ben blij dat de minister hiermee eigenlijk erkent dat wij experts zijn op dat terrein.

Wel had ik één belangrijke vraag. De heer Vinck heeft verklaard dat hij het investeringsprogramma voor de komende tien tot vijftien jaar, niet uitvoerbaar acht en dat het voor hem niet meer bestaat. Betekent dat dat de regering een nieuw investeringsprogramma zal opstellen en dat er nieuwe gesprekken starten, ook met de gewesten? Hoe reageert de minister op die uitspraak van de heer Vinck?

Mevrouw Isabelle Durant, vice-eerste minister en minister van Mobiliteit en Vervoer. - De raad van bestuur van de NMBS hield gisteren een discussie over het investeringsplan en vooral over de begroting 2003. De mogelijke elementen voor de NMBS werden bekeken.

Ik ben er niet verantwoordelijk voor dat het geld van de HST al gebruikt is om bijvoorbeeld sommige filialen van ABX te kopen. Dat was een slechte beslissing, maar daar ben ik niet verantwoordelijk voor.

De heer Vinck moet nu nagaan wat mogelijk is voor het investeringsplan 2003. We zullen samen onderzoeken of er bijvoorbeeld sommige investeringen kunnen worden uitgesteld of anders uitgevoerd. In de commissie voor de Infrastructuur van de Kamer zei de heer Vinck dat hij misschien nieuwe middelen kan vinden bij het beheer van de parkings.

Ik herhaal: de toestand is slecht, maar dat ligt niet aan de regering. Sinds 1999 werd voor de NMBS 11,5% meer uitgetrokken. In het verleden en ook in het begin van deze legislatuur heeft het management van de autonome NMBS echter verkeerde keuzes gemaakt.

In het ondernemingsplan zullen voorstellen worden geformuleerd, onder meer over de herstructurering van de NMBS en ook over de inspanningen die de NMBS en de overheid in de toekomst zullen moeten leveren. Wat de investeringen in de drie gewesten betreft, zal in het plan rekening worden gehouden met de vorige investeringsplannen.

De heer Ludwig Caluwé (CD&V). - We zullen kijken hoe het afloopt.